ΟΔΗΓΟΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΝΕΟΥΣ ΠΙΛΟΤΟΥΣ XC
Νεφόδρομοι. Οι νεφόδρομοι (γραμμές ανόδου) είναι συνηθισμένοι, ακόμα και σε μπλε ημέρες. Οι νεφόδρομοι σχηματίζονται γενικά όταν η ταχύτητα του ανέμου είναι πάνω από 27 km/h (σύμφωνα με το thermal flying πάνω από 15km/h) και μπορεί να επεκτείνονται πάρα πολύ με ισχυρούς ανέμους. Διατάσσονται παράλληλα (εντός λίγων μοιρών) με τη διεύθυνση του ανέμου. Αυτό τους κάνει ανεκτίμητης αξίας για πρόοδο ενάντια στον άνεμο (πόσο μάλλον με ούριο άνεμo...) (Fig 8.)
Μία μόνο γραμμή νεφών, μπορεί να έχει σχηματιστεί από μια τοπική θερμή πηγή στο έδαφος, ενώ οι νεφόδρομοι δεν εξαρτώνται από διαφορές στη θερμοκρασία του εδάφους. Νεφόδρομοι σχηματίζονται εξίσου και πάνω από τη θάλασσα, ιδιαίτερα όταν φρέσκος ψυχρός αέρας σαρώνει μια σχετικά ζεστή θάλασσα, στο δυτικό άκρο ενός υψηλού (ψυχρό μέτωπο).
Οι νεφόδρομοι, χρειάζονται ένα ευσταθές στρώμα αέρα που να περιορίζει το ύψος της ανοδικής δραστηριότητας, ώστε σχεδόν όλες οι κορυφές των cumulus να βρίσκονται στο ίδιο ύψος. Η απόσταση μεταξύ των γραμμών ανόδου είναι συνήθως 3 φορές το ύψος της ανόδου. Αν οι κορυφές των νεφών είναι στα 1.700 μέτρα οι γραμμές ανόδου πιθανά απέχουν μεταξύ τους περίπου 5 km. Αν η αναστροφή ανέλθει, η απόσταση μεταξύ των γραμμών αυξάνει, συνήθως με την εξαφάνιση των πιο αδύνατων γραμμών (και όχι με επέκταση του μήκους των γραμμών).
Στην Αγγλία μπορείς να κάνεις μέχρι 90 km κάτω από έναν καλό νεφόδρομο χωρίς να στρίψεις, αλλά η αλλαγή από ένα νεφόδρομο σε άλλον γίνεται με συνεχή, βαριά κάθοδο. Τους «νεφόδρομους» είναι πολύ πιο δύσκολο να τους ακολουθήσεις μπλε θερμικές ημέρες. Τέτοιες ημέρες, ένα μεγαλύτερης διάρκειας του αναμενομένου διάστημα καθόδου, όταν πετάς προσήνεμα ή υπήνεμα, πιθανώς σημαίνει ότι βρίσκεσαι μεταξύ των γραμμών ανόδου. Στρίψε διαγώνια ως προς τον άνεμο για κάποιο διάστημα.
Κύματα πάνω από νεφόδρομους. (Fig 9.) Υπήνεμα κύματα μπορεί να αναπτυχθούν πάνω από τους νεφόδρομους και με σταθερή διεύθυνση ως προς αυτούς. Τέτοια κύματα, δεν γίνονται πάντοτε εμφανή με τη δημιουργία φακοειδών νεφών (lenticular) . Το πρώτο κύμα, δημιουργείται συχνά στο προσήνεμο άκρο ενός νεφόδρομου.
Αν, όταν πετάς κατά μήκος ενός νεφόδρομου, υπάρχει μία έκταση όπου η συνήθης άνοδος αντικαθίσταται από κάθοδο, και μετά υπάρχει μια μικρή ζώνη ασυνήθιστα δυνατής και ταραχώδους ανόδου, είναι πολύ πιθανόν πως ο νεφόδρομος επηρεάζεται από τα άνωθεν κύματα. Κύματα έχουν βρεθεί επίσης και παράλληλα σε νεφόδρομους ρηχών νεφών, όπου φαίνεται τότε πως οι νεφόδρομοι λειτουργούν ως προσωρινοί λόφοι.
6. Αποφεύγοντας τη κάθοδο
Οι καλύτεροι εκπαιδευτές θα σας πουν να «ακολουθήσετε την ενέργεια της ημέρας», εννοώντας να ακολουθήσετε μία ελικοειδή πορεία κάτω από όλα τα ενεργά σύννεφα, παρά να κατευθύνεστε κατ’ευθείαν στον προορισμό. Το σύνηθες πρόβλημα είναι, πώς να αποφύγεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα σύννεφα που διαλύονται. Τα σύννεφα έχουν καθορισμένο χρόνο ζωής και τα μικρότερα σύννεφα, τείνουν να γίνονται ανενεργά νωρίτερα από τα μεγάλα, ιδιαίτερα τις πρωινές ώρες. Μολονότι τα μεγάλα σύννεφα, είναι ενεργά περισσότερο χρόνο, τείνουν να εγκαταλείψουν μια περιοχή καθόδου μεγαλύτερη και μακρότερης διάρκειας.
Όταν η υγρασία σε ένα θερμικό συμπυκνώνεται σε μικροσταγόνες σχηματίζοντας σύννεφο, υπάρχει απελευθέρωση λανθάνουσας θερμότητας (αποθηκευμένης στην αέρια φάση του νερού). Αυτή προκαλεί μια επιπλέον ώθηση στο θερμικό. Ωστόσο, όταν παύσει η άνοδος και το σύννεφο αρχίσει να διαλύεται, η κάθοδος του αέρα προκαλεί εξάτμιση. Η εξάτμιση αφαιρεί όλη τη θερμότητα που απελευθερώθηκε νωρίτερα με τη συμπύκνωση και ο αέρας αυτός, γίνεται ψυχρότερος από τον περιβάλλοντα αέρα.
Αυτή η ψυχρή αέρια μάζα, παράγει μεγάλη κάθοδο. Όσο μεγαλύτερο ήταν το σύννεφο, τόσο πιο εκτεταμένη είναι η κάθοδος όταν το νέφος διαλύεται. Τα σημάδια της διάλυσης του νέφους, είναι :
(a) Η απώλεια του έντονου περιγράμματος στην κορυφή του νέφους. Παρουσιάζει ασαφοποίηση του περιγράμματος.
(b) Η βάση του νέφους, παύει να είναι επίπεδη.
(c) Η σκιά του νέφους στο έδαφος, αλλάζει από συμπαγής, σε μια ξεφτιδιασμένη περιοχή με τρύπες. Αυτό είναι συχνά το πιο αξιόπιστο σημάδι, αν βρίσκεσαι κοντά στη βάση του νέφους και κατευθύνεσαι προς την επόμενη καλή ανοδική περιοχή.
(d) Υψηλά σύννεφα που αρχίζουν να αναποδογυρίζουν ψηλά από ένα shear ανέμου συνήθως διαλύονται. Ποτέ μην πετάτε κοντά κάτω από το αναστρεφόμενο ψηλά τμήμα ενός τέτοιου νέφους. Κατευθυνθείτε κάνοντας κύκλο, στην προσήνεμη πλευρά εάν είναι εφικτό. Η καθαρή απώλεια ύψους πετώντας 9 km σε σχετικά ουδέτερο αέρα, είναι συχνά μικρότερη από μια ευθεία πτήση 3,6 km διαμέσου μεγάλης καθόδου.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΤΗΛΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
(e) Ένα σύννεφο μπορεί να συνεχίζει να αναπτύσσεται στην προσήνεμη πλευρά, ενώ ταυτόχρονα διαλύεται στην υπήνεμη. Αυτό είναι σύνηθες σε μεγάλα σύννεφα, όταν υπάρχει αύξηση της ταχύτητας του ανέμου με το ύψος. (Fig 10.)
7. Βροχή
Καθώς η βροχή κινείται υπήνεμα, συχνά υπάρχει μια περιοχή ιδιαίτερα ισχυρής ανόδου κάτω από το προσήνεμο άκρο του νέφους. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αύξηση ή διατήρηση επαρκούς ύψους, ώστε να πετάξεις γύρω από την άκρη της βροχής. Συνήθως είναι σοφό, να παρακάμψεις από γύρω ακόμα και την ασθενέστερη ψιχάλα. Πετώντας ευθεία διαμέσου αυτής, σχεδόν πάντα οδηγείσαι σε μια ευρεία περιοχή μεγάλης καθόδου.Μερικές φορές, η άνοδος συνεχίζεται μέχρι ακριβώς πάνω από τον κατακόρυφο άξονα της βροχής (Fig 11). Κάποιος μπορεί να κάνει άνοδο και πιθανά χαλάζι να κροταλίζει στην καλύπτρα του ανεμόπτερου. Αλλά να είστε προετοιμασμένοι για αιφνίδιες και συχνά δυσάρεστες εκπλήξεις. Η βροχή σχεδόν πάντα μεταβάλλει τον ανοδικό αέρα σε καθοδικό, μερικές φορές εντός της περιοχής μιας σφιχτής στροφής.
Μπλε τρύπες. Ένα σύνηθες πρόβλημα στην Αγγλία, είναι οι βροχές μικρής διάρκειας, που διαλύονται για να αφήσουν μια τρύπα μπλε ουρανού. Μολονότι το σύννεφο εξαφανίστηκε, η κάθοδος μπορεί να παραμένει ακόμα. Αποζημιώνει να αποφύγεις την πτήση κάτω από μια τέτοια περαστική βροχή, ή προσήνεμα κατά μήκος του βρεγμένου εδάφους. Ακόμα και όταν τα καθοδικά έχουν παρέλθει, η ψύξη του εδάφους από τη βροχή και η πρόσφατα νωτισμένη επιφάνεια, αναστέλλουν τη δημιουργία θερμικών.
Το τέλος της βροχής, είναι ένας μόνο από τους λόγους δημιουργίας μπλε τρυπών. Μπορεί να οφείλονται στην κάτω κοίλανση ενός συστήματος κυμάτων υψηλότερα (που δεν υποπτεύεσαι), ή στην προτιμώμενη ανάπτυξη μεγάλων cumulus, γύρω από την περίμετρο αυτής. Όταν μια ομάδα νεφών cumulus, δημιουργούν συστάδα μεταξύ τους για να δημιουργήσουν ένα πολύ μεγάλο σύννεφο, μπορεί να σχηματίσουν μια ευρεία περιοχή καθόδου περιμετρικά, που διαλύει όλα τα μικρότερα cumuli που δεν έχουν οργανωθεί μεταξύ τους με τέτοιο συνεργικό τρόπο. (Fig 12.) Η ανάπτυξη ενός μεγάλου Cu-nimb μέσα σε μια περιοχή μικρών cumulus, συχνά τα αφανίζει.
Με τέτοιες αιτίες δημιουργίας μπλε τρυπών, είναι σοφό να είσαι επιφυλακτικός στην απόφαση για διάσχισή τους. Ο πιλότος ενός Ventus πρόσφατα ξεκίνησε να διασχίσει το μπλε από τα 1000 μέτρα. Με εκπέτασμα 17 μέτρα, ήταν σίγουρος ότι θα φτάσει στην άλλη άκρη. Στην πράξη, «πάτωσε» 12 km υπήνεμα από το σημείο έναρξης.
Μια παρέκκλιση 30ο, προσθέτει μικρό διάστημα στη συνολική απόσταση κάποιου... Όταν πετάς ούριος, ακόμα και μια παρέκκλιση 45ο από την πορεία, αξίζει τον κόπο. Είναι πολύ προτιμότερο να κάνεις αρκετές σύντομες ανόδους σε μεγάλο ύψος όπου η άνοδος είναι καλή, από το να «ψάχνεσαι» και να ξύνεις τις πλαγιές χαμηλά, όπου η άνοδος είναι ασθενής, σπαταλώντας έτσι χρόνο.
8. Εξάπλωση των cumulus
Αυτή «καταστρέφει» πάρα πολλές ημέρες, που διαφορετικά θα ήταν εξαιρετικές. Οι κύριοι λόγοι είναι :
(a) Μια πολύ ασταθής αέρια μάζα με πολύ υγρασία, και
(b) Μια αναστροφή ή ευσταθές στρώμα αέρα που παγιδεύει όλα τα ανοδικά ρεύματα κάτω από αυτό.
(c) Η άφιξη επιπλέον υγρασίας κοντά στο επίπεδο της αναστροφής, συχνά από ένα αδύναμο, παλιό μέτωπο, το οποίο έχασε προσωρινά όλα τα σύννεφά του, λόγω της καταδυόμενης αναστροφής του. ( Subsidence inversion : «Καταδυόμενη» αναστροφή. Όταν ένα υψηλό, μπαίνει σε μια περιοχή, σχηματίζεται μια αναστροφή, αρχικά πολύ ψηλά λόγω του κατερχόμενου αέρα που έτσι θερμαίνεται. Η αναστροφή «καταδύεται» με ταχύτητα της τάξης των cm/h, έτσι ώστε σε 3-5 ημέρες, φτάνει στο έδαφος και μια νέα αναστροφή μπορεί να σχηματιστεί εκ’ νέου ψηλά – κοντά στα 10.000 m, αν το υψηλό παραμένει στην περιοχή )
Συνήθως απαιτείται ένα εύρος τουλάχιστον 700 μέτρων από τη βάση των νεφών έως το ύψος της αναστροφής, ώστε η εξάπλωση των cumulus να είναι εκτεταμένη. Κάθε θερμικό, μεταφέρει ψηλά περισσότερη υγρασία που εξαπλώνεται κάτω από την αναστροφή και επιπροστίθεται στην ήδη υπάρχουσα μέχρι που σχηματίζεται ένα σταθερό στρώμα από σύννεφα (stratus).
Όταν εμφανίζεται μια τόσο εκτενής νεφοκάλυψη, θα πρέπει να προσπαθείς να παραμένεις ψηλά, χησιμοποιώντας τα όποια απομεινάρια ανόδου κάτω από τα πιο σκούρα μέρη των νεφών. Μέχρι που ο ήλιος να ξαναπεράσει, τα θερμικά που υψώνονται από το έδαφος θα είναι ελάχιστα, αν υπάρχουν.
Προειδοποιητικά σημάδια
(1) Το πρωινό ξεκινάει δίχως σύννεφα και συχνά η ορατότητα είναι πολύ καλή.